سیاست هزاره برای ملیت های محروم

برخی از منتقدان بی چمرس مزاری که چند کتاب از مارکس و آدورنو خوانده است، و بخاطر این که دو کلمه فلسفه و جامعه شناسی آموخته اند؛ سر از پا نمی شناسند. این منتقدان که نه به «نقد» آبرو گذاشته اند و نه به نویسنده وزنه علمی، و چیزی که مطلقا در نوشته هایشان دیده نمی شود «برخورد انتقادی» و منطق علمی است؛ ادعای نقد مزاری و مقاومت غرب کابل را دارند. راست اش را اگر بخواهید، نوشته های روشنفکر مآبان از این دست بیش از اینکه به «نقد» بماند؛ فحش و فیگورنمایی علمی است. البته برخورد علمی با این فحش نوشته ها تاحدی غیر ممکن می نماید؛ ولی برای اینکه صورت مسأله روشن شود و می بایست یکی داد این همه رعنایی و جلوه فروشی را بدهد، دو نکته را درخور تذکر می دانم:

یک: مزاری در تاریخ هزاره, ها و حتا در تاریخ افغانستان یک استثنا است. در زمانی که، به سبب برخورد غیر علمی-عقلانی با تاریخ افغانستان و ظهور سلسله های ستمگر پادشاهی در کشور، هزاره, از تمام ساحت های اجتماعی حذف شده بود؛ اقدام مزاری برای «احیای جامعه هزاره,» بدون در نظر داشت تعلقات مذهبی و منطقه ای، رادیکال ترین عمل مبارزاتی در تمام ادوار تاریخ این سرزمین است. این مزاری بود که، درخت خشک شده ی خودآگاهی قومی را بار دیگر در میان هزاره, ها به برگ و بار رسانید. اساسا، سخن زدن از صدسال ستم قومی برهزاره, ها با هیچ منطق علمی و انتقادی در تقابل قرار ندارد. آیا اکنون هم یگانه راه مشارکت سیاسی مردم هزاره, در ساختار قدرت همان طرح «احیای جامعه هزاره,» و گرد آمدن هزاره, های شیعه و اسماعیلی و هزاره, های سنی بر محوریت هزاره, نیست؟ این درست است، که مزاری یک آخوند مذهبی و پیرو ولایت فقیه بود. اما، از هر لحاظ و از زاویه هر ایدیولوژی مترقی که ببینیم؛ هر فرد حق دارد که هر نوع مذهب و عقیده که با عقل و منطق اش جور دربیاید، انتخاب کند. حتی به لحاظ اخلاقی ایدیولوژی نازیسم هتلر هم بد نیست؛ به این دلیل که بالاخره یک عقیده است و چند فرد آنرا به عنوان مذهب و راه و رسم زندگی شان پذیرفته اند. مارتین هایدگر، که شاهکار «هستی و زمان» را نوشته است و دست اندرکاران فلسفه کتابش را «بمب اتم فلسفه» لقب داده اند، یک «ناسیونال سوسیالیست» به تمام معنا بود. برخی از منتقدان ما که نه از اصول نقد چیزی سر در می آورند و نه به مبناهای نظری سیاست, و همین طور دین و ایدیوژی آشنایی دارند؛ مزاری را بخاطر این که پیرو ولایت فقیه و مقلد آیت الله خمینی بوده است، یک چهره مطرود و بنیاد گرا معرفی می کنند. توصیه من برای این منتقدان بی چمرس این است که نخست مزاری بخاطر پیرو ولایت مطلقه فقیه بودن قابل نقد نیست و اگر قابل نقد هم باشد پس همه انسان های که پیرو هرگونه مکتب و مذهب است باید نقد شود. اما اگر کمی عقلانی تر بحث کنیم؛ از همه بیش تر ایدیولوژی مارکسیسم درخور نقد و طرد است. مارکسیسم در روسیه شوروی فاجعه آفرید. لنین و استالین به اندازه تمام تاریخ جنایت کردند. ترکی و امین در افغانستان؛ پولیگون را به وجود آوردند. در همین دوره دستگاه قصابی انسان در زندان پلچرخی به کار گرفته شد. متعهد ترین چهره های علمی کشور در زندان های حکومت خلق و پرچم برای همیشه با زندگی وداع گفتند. علامه محمد اسماعیل مبلغ که هنوز هم نظریاتش در سطح منطقه تکین است، توسط رژیم فرزندان مارکس کشته شد. اگر تعداد کشته شدگان عصر حکومت حزب دموکراتیک خلق را یک به یک نام بگیریم؛ لیست طویلی از شخصیت های علمی افغانستان به وجود خواهد آمد. در هیچ دوره تاریخ افغانستان؛ به این اندازه روشنفکر و شخصیت علمی کشته نشده است. جنایت؛ جنایت است. ولو کار ترکی و امین باشد یا از سیاف و حکمتیار. جانی و قاتل باید نقد شود و جنایت اش برای همه برملا ساخته شود. جنایت حکومت خلق و پرچم به هیچ وجه قابل بخشش نیست؛ مخصوصا کشتار روشنفکران و شخصیت های چون مبلغ، بدخشی، عزیز طغیان و... اگر چه حکومت خلق و پرچم؛ «قلعه استبداد تاریخی» را در افغانستان برای همیشه ویران کرد. ولی ترکی و امین و کارمل به جای رسیدگی به وضعیت «دوزخیان روی زمین»؛ خون روشنفکران را جاری ساختند. خلقی ها و پرچمی ها به جای به وجود آوردن «بهشت پرولتریا»؛ با تأسیس سازمان های مخوف جاسوسی چون «اگسا» و «خاد»؛ دوزخ را در دنیا به ارمغان آوردند. هزاران نفر در همین دوران از کشور فرار کردند و به کشور های دیگر جهان از دست رژیم خلق و پرچم پناه آوردند. نمی شود، به خاطر برچسپ سوسیالیسم از هر قاتل و جانی دفاع کرد. نقد، تبرئه رفیق و هم کیش نیست. نقد، افشای حقیقت است. برخلاف آنچه برخی از روشنفکران می گوید: «حزب دموکراتیک خلق به نفع تمام مردم افغانستان به‌خصوص به نفع هزاره‌ها بود». حزب خلق نه به نفع هزاره ها بود و نه به نفع کلیه مردم افغانستان. حزب خلق، اگر کشتمند دهقان زاده را به عنوان «نخست وزیر» انتخاب کرد، برعکس مبلغ فیلسوف را از این مردم گرفت.

قیام مزاری در برابر حزب دموکراتیک خلق اشتباه نبود. چون کمونیست ها، خود شان گورهایشان را کنده بودند. اگر مزاری بر علیه خلقی ها سلاح نمی گرفت؛ دیگران حکومت خلق و پرچم را نابود می کردند. مزاری فقط متناسب با شرایط اجتماعی، تصمیم گرفت. تغییرات در تمام ساختارهای اجتماعی افغانستان آغاز شده بود؛ هر جریانی که با این تغییرات همسو نمی شد محکوم به شکست بود.

دو: مزاری، عدالت و مشارکت سیاسی را صرفا برای هزاره ها نمی خواست. مزاری بنیان گذار سیاست, هزاره برای ملیت های محروم, است. نقش مزاری در امر احیای هویت ازبیگ ها و تأسیس حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان برازنده است. بارها و بارها در سخنان مزاری آمده است: «جنگ راه حل نیست»، «دشمنی اقوام فاجعه است»، «ما وحدت ملی را در افغانستان یک اصل می دانیم». مزاری سخنانی را گفت که امروز روشنفکرترین انسان های کشور آنرا می گوید. کجای این سخنان مزاری، بیان گر ذهنیت قومی اش است؟ مزاری با ذهنیت مذهبی به دنیا آمد، اما با ذهنیت فراقومی و دموکراتیک از دنیا رفت. مزاری در سطح هزاره ها «احیای جامعه هزاره» بدون در نظر داشت مذهب و منطقه را می خواست. اما در سطح افغانستان، ایجاد حکومت مبتنی بر آرای مردم و بر اساس اصل عدالت اجتماعی. در عصری که تمام رهبران جهادی، از جنگ و تفنگ و جهاد می گفت. مزاری، طرح نظام فدرالی افغانستان و راه حل مسأله افغانستان از رهگذر انتخابات را پیشنهاد می کرد. در عصری که گروه های جهادی، کتاب می سوزاندند و کمونیست ها میراث های فرهنگی کشور را به شوروی انتقال می دادند؛ مزاری «خبر نامه وحدت» و گروه های فرهنگی به وجود می آورد. سازمان نصر و سپس حزب وحدت دوران مزاری، از لحاظ فرهنگی در میان تمام گروه های جهادی تکین است. در عصری که احمدشاه مسعود و سیاف؛ سینه های مردم غریب افشار را می دریدند؛ مزاری عزیز رویش را به پاکستان فرستاد تا همرای دای فولادی «امروز ما» را به نشر برساند. حزب وحدت در جنگ های کابل هماره تمام قوانین منازعات بین المللی را مراعات کرده است؛ هیچ گلوله ای به هدف کشتن توده های تاجیک به خیرخانه و نواحی تاجیک نشین کابل شلیک نشد. اما مسعود و ربانی؛ با همکاری خایینین درون حزب وحدت در غرب کابل آمدند و به سر و صورت مردم غریب افشار گلوله کاشتند.